Arı Ürünleri

Arı Sütü

  • 6-12 günlük genç işçi arıların başlarındaki salgı bezlerinden salgılanan, besin değeri oldukça yüksek, beyaz
    renkli, peltemsi, hafif acımtırak, asit yapıda (pH=5) bir arı ürünüdür.
  • Arı sütünün oluşması için, 6-12 gün yaşlı genç işçi arıların bol nektar ve polenle beslenmeleri şarttır.
  • Arı sütünün önemi, ana arının ömrü boyunca arı sütü ile beslenmesinden ve ona bağlı olarak da her gün kendi ağırlığı kadar yumurta atmasından kaynaklanmaktadır.
  • Ana arıda gösterdiği etkiden yola çıkarak insanların da aynı etkiyi yakalamak için arı sütü tüketimine yönelmeleri arı sütü ticaretinin temelini oluşturmaktadır.

Arı Sütünün Kimyasal Yapısı

İçerik                                  Miktarı (%)
Su                                        62-66
Protein                                 11-17
Yağ Asitleri                           4-5
Şekerler                               11-13
Mineraller                             0.7-2
Fosfor                                  0.5
Sülfür                                   0.6
Bilinmeyen Maddeler           2-3

  • Arı sütünde 1.3-2 μg/g B1 Vitamini, 7.5-10 μg/g B2 vitamini, 2-8 μg/g B6 Vitamini, 2-3 H Vitamini ve 3-5 μg/g C Vitamini bulunmaktadır.

Arı Sütü Üretimini Etkileyen Faktörler

  • Arı Irkı: Arı sütü verimine kullanılan kolonilerin ırkı önemli düzeyde etki etmektedir. İtalyan arılarının ( m. ligustica) diğer bal arısı ırklarına göre daha fazla arı sütü ürettikleri, ancak İtalyan ırkı arıların farklı ekotiplerinin arı sütü verimleri birbirinden farklı olduğundan üretimde verimi yüksek tiplerinin kullanılması gerektiği bildirilmektedir. Karniyol ırkı kolonilerde arı sütü üretimi Muğla kolonilerine göre %15, Kafkas kolonilerine göre %6 oranında daha fazla olduğu saptanmıştır.
  • Besleyici Arı Yaşı ve İşçi Arıların Arı Sütü Salgı Bezlerinin Morfolojik Yapısı: Normal koşullarda 6-12 günlük yaştaki işçi arıların arı sütü salgılama yetenekleri bulunmaktadır. Daha genç işçi arıların yavru gıda bezleri tam gelişmemiş, çok yaşlı olanlarda ise bu bezler küçülerek fonksiyonelliklerini kaybetmiştir
  • Üretim Kolonilerine Ek Yemleme Yapılması: Arı sütü üretimi önemli miktarda polen tüketimini gerektirmektedir. Yüksük yapıcı koloniler, arılara bal özü akımının devam ettiği hissini vermek amacıyla proteinli ve karbonhidratlı yemlerle yemlenmelidirler. Bununla birlikte, aşılamadan sonra larvaların bakım ve beslenmeleri çok önemli olduğundan yüksük yapıcı kolonilere de şeker şurubu ile besleme yapılmalıdır
  • Üretim Kolonilerinin Gücü ile Ana Arılı veya Ana Arısız Oluşu: Üretim kolonilerinde tutma oranı ve arı sütü verimi, erken ilkbaharda yaza göre daha fazla olduğu, sezon boyunca ortalama tutma oranının ve yüksük başına arı sütü veriminin ana arısız kolonilerde ana arılı kolonilere göre daha yüksek olduğu, ana arısız kolonilerde ortalama tutma oranının % 88.2 ve arı sütü veriminin 0.263 g olduğu, ana arılı kolonilerde ise sırasıyla %72.1 ve 0.214 g olduğu belirlenmiştir.
  • Transfer Edilen Larvanın Yaşı ve Hasat Aralığı: 12-25 saatlik larvanın transferinden 72 saat sonra arı sütünün hasat edilmesiyle en yüksek verim sağlanmıştır. Ancak 48 saatlik larvaların transfer edilmesi durumunda en yüksek arı sütü verimi transferden 48 saat sonra elde edilmiştir.
  • Transfer Edilen Yüksük Sayısı: Bir koloniye her gün 60-120 yüksüğün verilmesiyle kabul oranı %85’in üzerine çıkmakta, her bir yüksükten alınan arı sütü miktarı ortalama 200 mg olmaktadır.
  • Transfer Edilen Yüksük Tipi: Plastik ve balmumundan yapılmış yüksüklerin birlikte kullanıldığı bir çalışmada, toplam süt üretimi ve yüksük başına süt verimi bakımından önemli bir farklılık yoktur.
  • Transfer Öncesinde Yapılan Uygulamalar ve Larva Kabul Oranı: Transfer öncesinde aşılama yapılacak yüksüklere birer damla sulandırılmış arı sütünün bırakılmasıyla yüksük kabul oranı artmaktadır.

Arı Sütü Üretimi

  • Arı sütü üretim süreci, ana arı yetiştiriciliği süreci ile aynı aşamalara sahiptir.
  • Arı sütü üretimi yapılacak kolonilerde bal veriminde düşüş olacağı için pazar koşulları dikkate alınarak ve sözleşmeli olarak üretim yapılmalıdır.

a) Anasız Başlatıcı Koloninin Hazırlanması

  • 9-10 çerçeve ergin arı populasyonuna sahip koloninin transferden 6-7 gün önce ana arısı 1 çerçeve arısı ile birlikte boş ruşet kovana alınır.
  • Anasız olarak hazırlanan kolonideki açık gözlü yavrulu petekler alınarak diğer kovanlardaki kapalı yavru içeren peteklerle değiştirilir. Böylece 6-12 günlük yaşta genç işçi arılara sahip koloni elde edilmiş olur.
  • 5-6 gün sonra başlatıcı kolonide oluşan ana arı gözleri bozulur ve açık yavru bırakılmaz.
  • Böylece anasız koloniler larva transferinde kullanılabilecek düzeye getirilir.

b) Larvaların Transferi ve Başlatıcıya Verilmesi

  • Damızlık kovana önceden bırakılan ve ana arının yumurtlaması sağlanan boş petek, ana arının yumurtlaması sonrasında 1-2 günlük larva içermiş şekliyle transfer için alınır.
  • Larva transferi rüzgâr ve doğrudan güneş almayan kapalı bir ortamda yapılmalıdır.
  • Ortam sıcaklığı 22-28ºC arasında, nispi nem ise %50-55 düzeyinde olmalıdır.
  • Tıpkı ana arı yetiştiriciliğinde olduğu gibi, larva transfer kaşığı yardımı ile günlük larvalar alınarak dip kısmında sulandırılmış arı sütü bulunan yüksüklere aktarılır.
  • Larva transferi yapılan ve larvaları taşıyan aşılama çerçevesi başlatıcı anasız koloninin ortasına konulur.

c) Arı Sütünün Hasadı

  • Ana arısız kolonide 1 günlük larva aşılandıktan 72 saat sonra aşılama çerçevesi alınarak arı sütü hasat edilir.
  • 2 günlük larva aşılanması durumunda hasat 48 saat sonra yapılmalıdır.
  • İlk aşamada ana arı yüksükleri içerisinde bulunan larvalar bir pens yardımıyla alınarak atılır.
  • Elde edilen arı sütleri ışık almayacak şekilde ve koyu renkli cam şişelere doldurulur ve zaman geçirmeden buzdolabında saklanır.
  • Arı sütü üretim miktarı iç ve dış etkenlere bağlı olarak önemli oranda değişmektedir.
  • Her bir yüksükten yetiştirme ve besleme yöntemine göre 213-328 mg süt elde edilebilir.
  • Bir koloniden bir transfer döneminde 6.5-10.5 g arasında arı sütü elde edilebilmektedir.
  • Etkin bir yönetimle bir koloniden bir sezonda 1-1.5 kg arı sütü elde edilebilir.
  • Arı sütü hasadında dikkat edilecek önemli hususlardan birisi de, arı sütü içerisindeki larvanın parçalanmadan alınıp atılmasıdır. Herhangi bir şekilde arı sütüne karışması kaliteyi bozmaktadır.

d) Arı Sütünün Saklanması

  • Saf arı sütü tahtadan yapılmış özel kaşıklarla yüksük gözünden hasat edilir.
  • Metal kaşıklarla hasat yapılması durumunda arı sütü kalite kaybına uğramaktadır.
  • Koyu renkli cam kaplara konularak +4 derecedeki buzdolabında saklanır.
  • Arı sütü pazarlama aşamasında kalite kaybına uğramaması için soğuk zincir kırılmadan taşınmalıdır.
  • Arı sütü son kullanma tarihi olarak, hasat tarihinden itibaren taze olarak ve buzdolabı koşullarında 6 ay, -18 derecedeki derin dondurucuda 18 ay süreyle saklanabilmektedir.

e) Apiterapide Arı Sütünün Kullanımı

  • Kozmetikte, fiziksel performansın uyarılmasında, öğrenme kapasitesi ve kendine güvenin sağlanmasında, cinsel sorunlarda, kansızlık, kolesterol, viral enfeksiyonlara karşı direncin artırılmasında, kanser, yüksek ve düşük kan basıncı damar sertliği, kronik ve tekrarlayan hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır.

f) Arı Sütünün Tüketimi

  • Arı sütü saf halde taze olarak, bal ile çeşitli oranlarda karıştırılarak, liyofilize edildikten sonra kapsül, draje veya hap olarak kullanılabilir.
  • Günlük alınması gereken doz vücut ağırlığının her kilogramı için 10 mg saf arı sütüdür.
  • 21 günlük 1-2 kür uygulamasından sonra arı sütü kullanımına1-2 ay ara verilmelidir.
  • Günlük doz büyükler için 600-1000 mg, çocuklar için 300-500 mg’dır.
  • Tüm arı ürünlerinde olduğu gibi arı sütü tüketimi esnasında alerjik reaksiyonların yaşanabileceğin unutulmadan tedbirli davranılmalıdır.
  • Bu tip ürünleri bir tıp doktoru önerisi olmadan kullanılmamalıdır.
Kaynak
Anlaşılabilir Arıcılık, Dr. Ali KORKMAZ
Daha Fazla Göster

Arıcı Osman

Dünyada ve Ülkemizde Arılar ve Arıcılık üzerinde yapılan çalışmalar yakından takip edilerek siz değerli okuyucularımıza ulaştırılmaya çalışılmaktadır.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu